Zaburzenia ze spektrum autyzmu - jak rozpoznać i jak nauczyć się żyć?

Zaburzenia ze spektrum autyzmu to zaburzenia neurorozwojowe związane z nieprawidłowym  rozwojem i funkcjonowaniem mózgu we wczesnym dzieciństwie. Charakteryzuje się całym wachlarzem objawów w wielu aspektach, które często są widocznejuż w pierwszych miesiącach życia dziecka i rozwijają się wraz z nim. Dlatego, gdy Rodzice odwiedzają naszą Pracownię często są zaskoczeni, ponieważ nie zdawali sobie sprawy, że pewne zachowania, do których przywykli mogą okazać się objawem ASD. To właśnie jest powodem, dla którego tak dużą uwagę zwracamy na wywiad diagnostyczny. Kolejnym etapem jest obserwacja dziecka w trakcie jego codziennych zadań oraz zabranie jak największej ilości informacji z różnych środowisk. Oceniamy także sprawności intelektualną.Dopiero na końcu stosujemy narzędzia przeznaczone do diagnozy.
Autyści odbierają świat zupełnie inaczej. Dużą trudność sprawia im nawiązanie i podtrzymanie relacji społecznych adekwatnych do poziomu swojego rozwoju. Posiadają wyraźne deficyty w komunikacji werbalnej oraz niewerbalnej, mówią co myślą, przyz co bywają nietaktowni, nie mają świadomości, że swoim komentarzem mogli urazić rozmówcę.Czasem reagują śmiechem nieadekwatnie do sytuacji.Nie rozumieją przenośni i symboli, w rozmowie posługują się faktami, ich wypowiedzi są bardzo zwięzłe. Większość osób z ASD jest bardzo wrażliwa na bodźce. Źle znoszą hałas lub migające światła, drażnią je niektóre tkaniny, metki ubrań, nie lubią być dotykane, czy przytulane. Niektóre zachowania osób zzaburzeniami ze spektrum definiujemy jako stereotypowe, kiedy np. kręcą się wokół własnej osi, machają głową lub rękoma, uderzają dłońmi w uda lub stukają palcami. Autyści są bardzo przywiązani do rutyny, to powoduje, że czują się bezpiecznie i komfortowo, źle znoszą choćby pojedyncze zmiany, np. po szkole z mamą zawsze chodzimy na gofry w to samo miejsce, gofry za każdym razem muszą mieć te same dodatki. Jeżeli w tym schemacie nastąpi jakaś zmiana, może dojść do frustracji lub napadu agresji. To jeden z przykładów z gabinetu, ale rutyna może dotyczyć noszenia w kółko tych samych ubrań, czy też sztywności myślenia, np. traktowanie pozyskanych informacji jako własnej opinii. Osobom z ASD towarzyszą ograniczone zainteresowania, bardzo często sfokusowane na jeden konkretny kierunek. Wiedza w danym temacie jest bardzo szczegółowa, u dzieci nieadekwatna do wieku, np. dziecko 4 lata zainteresowane odkurzaczami, zna szczegółowo budowę, wszystkie marki oraz modele, itp. O ASD możemy mówić, jeżeli większość objawów wystąpiła we wczesnym dzieciństwie.

Co Cię powinno zaniepokoić Rodzicu?

- Kiedy Twoje dziecko nie utrzymuje z Tobą kontaktu wzrokowego, gdy nie wodzi za Tobą wzrokiem, kiedy odchodzisz;
- Kiedy dziecko nie zwraca uwagi, gdy w domu pojawiają się nowe / obce osoby;
- Kiedy Twoje dziecko bawi się w charakterystyczny sposób, układając przedmioty w rzędzie lub kolekcjonuje przedmioty nieposiadające obiektywnie  żadnej wartości;
- Kiedy ma bardzo wąski obszar zainteresowań, a jego hobby jest dziwaczne;
- Kiedy Twoje dziecko źle znosi zmianę rutyny, której się trzymacie;
- kiedy Twoje dziecko woli bawić się samo, ciężko mu nawiązać kontakt z innymi dziećmi lub gdy dzieci próbują nawiązać z nim więź, a ono nie odwzajemnia relacji;
- Kiedy Twoje dziecko stereotypowo podskakuje, chodzi na palcach lub piętach;
- Kiedy nie lubi okazywania czułości, przytulania, głaskania;
- Kiedy używa podniesionego tonu głosu, piszczy lub mówi „bezbarwnie”;
- Kiedy wielokrotnie bezrefleksyjnie powtarza to samo słowo, frazę, zdanie (echolalie);
- Kiedy wybucha agresją bez wyraźnego powodu.

Autor: Anna Sztur - Palicka