Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, czyli ADHD. Jak rozumieć chorobę??

Z pewnością zmieniła się świadomość o zespole ADHD. Diagnozowane coraz częściej, bo związane bezpośrednio z umiejętnościami uczenia się i zachowaniem. Bazując na doświadczeniu, możliwe, że u dzieci diagnozowane nieco na wyrost. Rodzice przychodzą i każde „podejrzane” zachowanie dziecka, zgłaszają jako symptom ADHD. Najczęściej kiedy dziecko jest pełne energii, rozmowne, bez lęku przed nowymi sytuacjami i gdy nie słucha poleceń. W takich sytuacjach stajemy częściej przed zadaniem wykluczenia ADHD, niż jego potwierdzenia. Odwiedzają nas także osoby dorosłe, dojrzałe, które zawsze czuły, że coś jest nie tak, ale przez lata w jakiś sposób nauczyły się akceptować swoje cechy i dopasować się do swojej codzienności. I choć wraz z dorastaniem, przez lata objawy zmniejszają swoje nasilenie lub całkowicie mijają, to podczas takich spotkań częściej dochodzi do przypuszczeń, że możemy mówić o ADHD.

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, bo tak właśnie brzmi skrót ADHD, to zaburzenie neurorozwojowe i możemy mówić o diagnozie, wyłącznie gdy zostaną spełnione pewne kryteria diagnostyczne. Wiemy, że Rodzice poddają diagnozie dzieci, którenie ukończyły nawet 6 lat. Wiadomo jednak, że w tak wczesnym wieku nie jesteśmy w stanie ocenić pełnej gamy symptomów chorobowych, ujawniają się one dopiero między 6, a 12r.ż.Czas trwania tych objawów nie może być krótszy niż 6 msc. Należy także przedstawić, że niektóre objawy występują w co najmniej dwóch sytuacjach (np. w domu, w szkole/pracy, wśród znajomych, itp.), a także, że nie występują w przebiegu innych zaburzeń psychicznych, których nie można trafniej uznać za objaw innego zaburzenia. Kryteria diagnostyczne odnoszą się do objawów deficytów koncentracji uwagi, nadpobudliwości psychoruchowej i impulsywności, kiedy są doświadczane w stopniu, który jest niezgodny z poziomem rozwoju oraz bezpośrednio negatywnie wpywają na życie społeczne i szkolne/zawodowe Pacjenta, gdyż są uciążliwe, męczące i obniżają komfort życia. Mogą to być trudności ze skupieniem uwagi na aktywnościach podejmowanych w wolnym czasie. Ten brak uwagi na szczegółach, popełniane błędy przez nieostrożność w czasie zajęć szkolnych, czy pracy oraz skupienie nieadekwatne do wieku. Osoby z ADHD często sprawiają wrażenie, jakby nie słuchały co do nich mówimy. Zaczynają swoje zadania (szkolne, służbowe) z wielkim entuzjazmem, ale zwykle nie dokańczają lub kończą z ogromną trudnością. Cała organizacja i planowanie tych prac to duże wyzwanie. Prace „nudne”, zajmujące dużo czasu, wymagające długiego wysiłku umysłowego są odwlekane w czasie. Często gubią oni różne rzeczy, klucze, okulary, telefonlub zostawiają i zapominają wziąć ze sobą, np. zostawiona w szkole/pracy torba, kurtka, parasol, dokumenty, itp, a także zapominają o codziennych sprawach, np. wizyta u lekarza, trening, praca domowa.. Charakteryzuje ich także mała odporność na dystaktory, bardzo szybko się rozpraszają, po czym ciężko jest im wrócić do realizowanego zadania. Kolejna grupa objawów powiązana jest z zachowaniem. Dotyczy to nieustannej potrzeby „stukania” rękoma, nogą, wykonywania niespokojnych ruchów lub wiercenia się. Mają potrzebę częstego wstawania, poruszania się, w sytuacjach, które wymagają spokojnego siedzenia w miejscu. Funkcjonują w ciągłym ruchu, w chaosie, czasem bez wyraźnego celu. Dzieci poruszają się niespokojnie po sali, w sytuacjach, gdy jest to niewłaściwe, natomiast młodzież i dorośli subiektywnie odczuwają wewnętrzne napięcie z tego powodu. Zdarzają się także „wpadki” w sytuacjach nieformalnych, które wymagają spokojnego zachowania.

Osobom z ADHD w relacjach z innymi często zdarza się zbyt dużo mówić albo odpowiadać pod wpływem impulsu – zanim rozmówca dokończy pytanie lub odpowiedzi są nieprzemyślane.Często przerywają innym lub narzucają się, mają też duże trudności z oczekiwaniem na swoją kolej. To wszystko może powodować, że wspólne życie z osobą z ADHD bywa trudne i wyczerpujące. Wczesna diagnoza oraz zastosowana terapia pomoże osobie z ADHD w każdym wieku zaakceptować swoje deficyty, odnaleźć zasoby, dzięki którym codzienne funkcjonowanie stanie się łatwiejsze, a także praca z najbliższymi, którzy skoncentrowani na pomocy dziecku/partnerowi, często sami potrzebują wsparcia.

Autor: Anna Sztur - Palicka